DİŞ FIRÇALAMA
Bu Sayfanın İçeriği
DİŞ FIRÇALAMA İÇİN HANGİ DİŞ FIRÇASI?
El ile kullanılan diş fırçaları dünyada çeşitli firmalar tarafından çeşitli şekillerde ve büyüklükte yapılmaktadırlar. Maalesef ülkemizde birçok dişhekimleri dernekleri tarafından kabul edilmiş standartlara uygun ve iyi kalitede diş fırçası bulmak güçtür. Kısa başlı ve naylondan yapılmış diş fırçaları tercih edilmelidir.
- Naylondan yapılan yani sentetik olan diş fırçaları domuz kılından yapılanlara kıyasla şu avantajlara sahiptir :
- — Naylondan istenen sertlikte diş fırçası yapmak mümkündür. Çok sert, sert, orta, yumuşak ve çok yumuşak gibi. Halbuki, tabii kılların sertliği aşağı yukarı aynıdır.
- __ Naylon özellikle suya karşı çok dayanıklıdır. Kıl ise çabuk bozulur ve sertliğini kaybeder.
- — Naylonun uç kısımlarına istenen şekli vermek örneğin uçlarını yuvarlaklaştırmak mümkündür. Bu, kıl fırçalarına kıyasla dişe-tini zedelememesi bakımından bir avantaj sağlar.
- — Tabii kıl fırçalarında kılın içerisinde bulunan organik kanallar mikropların birikmesi ve üremesi için iyi bir ortamdır. Halbuki naylon daha temiz kalmaktadır
- Kılları sert bir naylon fırçayı sıcak su altında tutmak suretiyle, fırçalama müddetince, yumuşatmak mümkündür.
- — Tabii kıl fırçalarında, kıllar fırça sapından kolay ayrıldıkları için dişin fırçalanması esnasında dişetine batarak iltihaplanmalara neden olabilirler.
Diş Fırçasının sap ve baş kısmı
Diş fırçasının sap kısmı el ile kolay ve rahat kavranabilir şekilde tatlı eğimli köşeler ihtiva etmelidir. Baş kısmının ise normal büyüklükte olması en çok dikkat edilecek husustur. Uzun başlı diş fırçaları asla tercih edilmemelidir. Dişlerinde çapraşıklık bulunan veya ağzı küçük olan hastalara çocuklar için yapılmış küçük, diş fırçaları tavsiye edilir. Küçük başlı diş fırçaları ağız içinde kolay hareket edebildiğinden tercih edilmelidir.
Fırça sertliği
«Dişetlerinizi kanatmcaya kadar sert fırça ile dişlerinizi .fırçalayın» sözü tamamen yanlıştır ve çok eskiden, dişeti hastalıklarının tedavisi bilinmediği zamanlar ortaya atılmıştır. Her şahsın diş ve dişetlerinin sıhhat durumuna göre çok yumuşak, yumuşak, orta sert ve çok sert diş fırçaları diş doktorları tarafından tavsiye edilmelidir. Dişetlerinde özellikle yüzey kısımlarında epitel dokusunun haraplığı ile ortaya çıkan iltihaplı durumlarda ve dişeti ameliyatlarından sonra hastalara çok yumuşak diş fırçaları tavsiye edilmelidir. Böyle şahıslarda sert diş fırçalarının kullanılması iltihabın şiddetlenmesine ve yayılmasına yardımcı olan önemli bir etken olur. Periodontal cep oluşmuş bireylerde yani dişetlerinin yüzey kısımları keratinden zengin fakat parmakla dişeti üzerine baskı yapıldığında diş ile dişeti arasından sarımsı bir eksüdanm geldiği hallerde orta sertlikte veya sert diş fırçası kullanılmalıdır.
Diş fırçalamada amaç, diş ve dişetleri üzerindeki plakların kaldırılması olduğuna göre gerektiğinden çok sert diş fırçası ve fazla kuvvet tatbiki diş ve dişetlerini aşındırmak suretiyle zararlı olacaktır. Çok yumuşak diş fırçası ise plakları temizlemeyecektir. O halde, dişetleri sıhhatli olan şahıslar profilaktik olarak orta sertlikte bir diş fırçası kullanmalıdırlar. Yumuşak diş fırçaları daha elastik olduklarından diş ile dişeti arasını daha iyi temizlerler ve dişler arasına daha kolay girerler. Hatta bazı dişhekimleri yumuşak diş fırçalarının sert olanlara kıyasla diş macunlarıyla beraber diş yüzeyine daha fazla etki ederek daha iyi temizleme yaptığını ileri sürmektedirler.
Diş Fırçalama zamanı ve sayısı
Diş fırçalamada amaç dişler üzerindeki bakteri plaklarının kaldırılması olduğuna göre bu, her şahsın el kaabiliyetine göre değişir. Bunu kontrol için normalde görülmeyen bakteri plaklarını açığa çıkaran boyama tabletleri veya solüsyonlarının kullamlmasıyle dişler üzerindeki plakların diş fırçalama ile ne kadar kaldırılabildiği tesbit edilmelidir. Diş fırçalama en az 3 dakika devam etmelidir.
Üç dakikadan az yapılan diş fırçalamalarda plakların yeterince kaldırılamadığı bulunmuştur. Bu nedenle, diş fırçalama zamanının birey tarafından kendi kendine kontrolü için, yumurta pişirirken kullanılan kum saatlerinden faydalanılmaktadır. Kum akımı bitinceye kadar diş fırçalamaya devam etmek şahısları diş fırçalama zamanına uymaya mecbur etmektedir.
Günde en az 3-5 kere dişler fırçalanmalıdır. Ağız, mikropların en kolay ve en çabuk ürediği bir ortamdır. Dişler aralarında ve üzerlerinde kalan gıda artıkları mikroplar için beslenme kaynaklarıdır. Bu nedenle, dişleri henüz çıkmamış çocuklarda ve dişleri tamamen çekilmiş dişsizlerde ağızdaki mikropların sayısı ve cinsleri çok daha azdır ve böyle şahıslarda ağız kokusu da az olur. O halde, her yemekten sonra veya herhangi bir şey yedikten hemen sonra dişler fırçalanmalıdır, özellikle, şekerli gıdalardan sonra dişler kesinlikle fırçalanmalıdır. Hiç kuşku yok ki dişler sabah ve akşam fırçalanır. En önemlisi ise gece yatarken dişleri fırçalamaktır.
Elektrikle çalışan otomatik diş fırçaları
El kaabiliyeti iyi olan ve dişleri üzerindeki plakları el fırçasiyle temizleyebilen şahıslarda normal el fırçaları yeterlidir. Ancak, yanlış fırçalama tekniğine alışmış, örneğin : Çok kuvvetli fırça tatbik ederek veya yatay olarak diş fırçalayanlara elektrikli diş fırçaları tavsiye edilebilir. Çünkü bu fırçaların pekçoğu dikey yönde hareket edip belirli bir baskı yaptıklarından dişlerde fazla aşınmaya neden olmadıkları gibi dişeti üzerine masaj yaparak kan dolaşımını artırıp dişeti dokusunun iyi beslenmesine ve diş-dişeti bölgesinin de iyi temizlenmesine sebep olurlar.
Eğri dişlerin düzeltilmesi için tedavi gören çocuklarda dişler üzerine takılan bandla-rın aralarındaki gıda birikintilerim elektrikli diş fırçalarıyle temizlemek daha etkili olmaktadır.
Yapılan pek çok araştırmada elektrikli diş fırçalarının normal fırçalara göre bakteri plaklarını kaldırmada, diştaşlarmın oluşumunu önlemede ve dişeti sıhhatini korumada daha fazla etkili olduğu gösterilmiştir. Ayrıca, elektrikli diş fırçalarının, normal fırçalarla yatay fırçalama yapan şahıslarda daha az diş aşınmasına neden olduğu da tesbit edilmiştir. Bütün bunlara rağmen, elektrikli diş fırçasına alışmış kimseler herhangi bir nedenle, el fırçası kullanma zorunluluğunda kalırsa, diş fırçalamayı el fırçası ile ne derecede etkili yapabileceklerdir? Elektrikli diş fırçalarının pil ile çalışan tipleri de mevcut olmasına rağmen pilin kuvvetten düşmesiyle çalışma yani temizleme etkisinin de azalması istenmeyen bir durumu ortaya çıkarabilmektedir.
Diş macunları
Her diş macununun içerisinde bulunan aşındırıcı ve antiseptik maddelerin cinsi veya çeşidi farklıdır. Ağızdaki mikro-organizmala-rın muayyen antiseptik maddelere karşı direnç kazanmalarım ve diş aşınmalarını önlemek amaciyle değişik diş macunları kullanmak iyi olur. Ancak, dişlerinde duyarlılık veya dişetlerinde iltihap bulunanlara özel şekilde yapılmış diş macunları -tavsiye edilebilir (Sensodyne, emoform, sanogyl v.s. gibi). Diş fırçasına macunu diş fırçası kuru iken koymak temizleme etkisini artırır.
DİĞER DİŞ TEMİZLEME ARAÇLARI
Pekçok kişiler ve hatta dişhekimleri dahi «ağız hijyeni» denince sadece diş fırçalamayı düşünürler. Aslında yalnız diş fırçası ile ağız hijyenini temin etme olanağı yoktur. Bu nedenle, «ağız hijyeni» deyimi yerine «plak kontrolu» deyimi tercih edilmelidir. Çünkü, dişlerin ara yüzlerindeki plağın kontrolü ağız fizyoterapisinde büyük bir önem taşır. Bunun için en çok kullanılan «dental floss» adı verilen iplikler ile ince şeritlerdir.
Dental-Floss
Dental-floss mumlu veya mumsuz iplikten meydana gelmiş olabüir. ideali mumsuz naylondan olanıdır.
Kullanma Şekli : 30-35 cm. uzunluğunda koparılan dental-floss’un her iki ucu, her iki elin işaret parmağına dolanır; bu esnada iki elin baş parmağı arasında 1-2 cm. mesafe kalmalıdır, üstçene dişlerinin özellikle azı diş aralarını temizlemek için orta parmağın baskısından şekilde görüldüğü gibi istifade edilir. Bunun için iki elin baş parmakları arasındaki mesafe artırılmalıdır. Dental-floss ile diş aralarını temizlerken dişeti-okluzal yüz istikametinde her iki diş ara yüzeyini de temizlemek gereklidir. Bu iş esnasında dişeti dokusuna zarar vermemeye çalışmalıdır. Dental-floss kullanmaya arka dişler arasmdan başlayıp öne doğru ilerlemelidir.
Parmakları arasında dental-floss’u kullanma güçlüğü gösteren hastalara «Floss Span» adı verilen aletler kullanıdırılabilir. Diş aralarındaki temas noktalarının çok sıkı olduğu kuron veya köprüler arasında floss’un serbest ucu içten dışa veya dıştan içe geçirilmek suretiyle temizleme işi yapılabilir. Diş araları çok fazla aralıklı olduğundan veya dişsiz bir sahaya yakın diş proksimal yüzeyini temizlemek için 1 cm. eninde gazlı bezden şeritler aynen dental-floss gibi kullanılabilir.
Plastikten yapılmış fırça sapına benzer aletin ucuna sert ağaçtan yuvarlak kürdan takılmış ve dişeti oluğu içerisine girecek şekilde eğim verilmiştir. Kürdanın yan kısımları diş kökünün açıkta olan yüzey kısımlarını temizleyip parlatabilir. Düzensiz diş yüzeyleri ve sabit protezler arasındaki birikintileri çok iyi temizleyebilen bir araçtır.
Bir el diş fırçasının diğer ucunda açılmış bir deliğe geçebilen veya özel olarak metal veya plastikten yapılmış çubuklar üzerine tutturulmuş lastikten veya plastikten, uçları ko-nikleştirilmiş uçlardır.